Słysząc „fałszywy przyjaciel”, od razu myślimy, że chodzi o znajomego, który nas zdradził lub co najmniej nie był z nami do końca szczery. Do pewnego stopnia jest to prawda, ale tłumacze i językoznawcy, dla których termin ten kojarzy się z ciekawym zjawiskiem lingwistycznym, pewnie by się z tym nie zgodzili. Pokusiłam się o zagłębienie się w znaczenie pojęcia „fałszywy przyjaciel”.
Czym są fałszywi przyjaciele?
Zasadniczo są to dwa wyrażenia/wyrazy językowe w różnych językach, które mogą być podobne, a nawet identyczne pod względem pisowni lub wymowy. Naturalnie mają one różne znaczenia, choć sprawiają mylne wrażenie, że tak nie jest. Poniżej kilka przykładów:
Przykłady odnoszą się do „fałszywych przyjaciół” między językiem niemieckim i polskim, jak również reprezentują tak zwanych ” absolutnie fałszywych przyjaciół”. Chodzi tu o przykłady zupełnie różnych znaczeń, które nie pokrywają się ze sobą. Istnieją również „częściowo fałszywi przyjaciele”, których znaczenie jest fragmentarycznie wspólne, np. kritisieren i krytykować. Oba słowa odnoszą się do oceniania, ale w języku polskim „krytykowanie” kojarzy się głównie negatywnie. W języku niemieckim możemy krytykować nie tylko negatywnie, ale również pozytywnie. Możemy więc utworzyć takie zdanie:
“Nach dem Verlassen des Kinos wurde der angeschaute Film von dem Paar positiv kritisiert.”
Dosłowne tłumaczenie na język polski byłoby jednak niewłaściwe.
->”Po wyjściu z kina para pozytywnie skrytykowała obejrzany film.”
Powinno raczej brzmieć:
“Po wyjściu z kina para pozytywnie oceniła obejrzany film.”
Wszystko na świecie ewoluuje, w tym także „fałszywi przyjaciele”, których w dzisiejszych czasach możemy zaobserwować także wśród idiomów. Nie są to już tylko pojedyncze słowa, ale całe frazy, które po prostu czekają, aż popełnimy błąd podczas mówienia lub pisania. Nie chcę jednak rzucać słów na wiatr. Oto kilka przykładów:
Należy tu jednak wspomnieć o subiektywnej naturze „fałszywych przyjaciół”. Nie ma „fałszywych przyjaciół” bez wprowadzenia w błąd. Dlatego każdy ma swojego fałszywego przyjaciela. Dla mnie może to być garnek i Pott (garnek), a dla kogoś, kto nie mówi po niemiecku, może to być Kurve (zakręt) i… chyba nie muszę nic dodawać.
Martyna Żędzianowska