31 października – dzień, który na całym świecie kojarzy się z Halloween – ma w północnych Niemczech zupełnie inne znaczenie. W ten dzień obchodzone jest Święto Reformacji, które upamiętnia wprowadzenie reformacji przez Marcina Lutra. Czy to rzeczywiście Luter zapoczątkował reformację? Jak i gdzie dokładnie obchodzone jest to święto? Pora odpowiedzieć na te i inne pytania!
Reformacja – proces, a nie rewolucja
Jeszcze przed Marcinem Lutrem żyli ludzie, którzy krytycznie odnosili się do poszczególnych nauk i praktyk Kościoła katolickiego. Około 150 lat przed tym, jak Luter przybił swoje 95 tez do drzwi kościoła zamkowego w Wittenberdze, angielski teolog John Wyclif krytycznie spojrzał na papiestwo i przetłumaczył Biblię z łaciny na język średnioangielski. Po śmierci, jego myśli wywierały wpływ na innych duchownych. Między innymi Jan Hus z Czech przyjął wiele idei Wyclifa. Jego sojusznicy podsumowali je później w czterech Artykułach Praskich. Dotyczyły one wolności głoszenia, komunii w obu postaciach dla wiernych (chleba i wina) oraz żądania, aby kościół nie sprawował władzy doczesnej ani nie dążył do posiadania. To właśnie te punkty krytyki Luter później uczynił własnymi, wielokrotnie wskazując na podobieństwa z Janem Husem.
Kiedy Hus udał się na sobór w Konstancji w 1415 roku, aby bronić swoich poglądów w sporze akademickim, jego przeciwnicy aresztowali go i ostatecznie spalili na stosie, uznając go za heretyka. Wraz z Husem, pisma Wyclifa zostały na soborze potępione. W jego wyniku również ciało Wyclifa, który nie żył już od 30 lat, zostało ekshumowane i spalone. Prochy zostały rozsypane w rzece.
Tezy, które zmieniły świat
Mnich i teolog Marcin Luter 31 października 1517 roku opublikował w Wittenberdze 95 tez, w celu zreformowania Kościoła katolickiego. Chodziło między innymi o sprzedaż odpustów, które umożliwiały chrześcijanom uwolnienie się od grzechów – Luter stanowczo sprzeciwiał się tej praktyce. Nie miał zamiaru rozbijać kościoła, a jedynie go zreformować, późniejszy konflikt dotyczący jego tez doprowadził natomiast do powstania Kościoła protestanckiego. Przetłumaczenie Biblii na język niemiecki przez Lutra, aby jak najwięcej wiernych mogło ją samodzielnie czytać, jest uznawane za wielką zasługę dla chrześcijan.
Jak już wspomniano, Luter nie był pierwszą postacią, która krytykowała Kościół katolicki i proponowała reformy, ale w przeciwieństwie do Wyclifa i Husa, udało mu się rozpowszechnić swoje idee w całej Europie i tym samym stał się symbolem reformacji. Decydujące w tym przypadku znaczenie, miało wynalezienie druku przez Johannesa Gutenberga, który umożliwił publikację większej liczby pism i tym samym szybsze rozprzestrzenianie się informacji.
Dzień Reformacji – północne Niemcy świętują
Dzień Reformacji jest oficjalnym dniem pamięci od 1667 roku. Jest świętem państwowym w Brandenburgii, Meklemburgii-Pomorzu Przednim, Saksonii, Saksonii-Anhalt i Turyngii, a także w Bremie, Hamburgu, Dolnej Saksonii i Szlezwiku-Holsztynie. Poza Niemcami święto obchodzone jest również w Słowenii i Chile. W Szwajcarii kościoły reformowane obchodzą Niedzielę Reformacji w pierwszą niedzielę po 31. października.
W Wittenberdze tradycyjnie odbywa się festiwal reformacyjny z różnymi wydarzeniami, uroczystym nabożeństwem i koncertem w kościele miejskim. Atrakcje tego dnia obejmują różne wycieczki z przewodnikiem i historyczny spektakl rynkowy na placach i dziedzińcach starego miasta w Wittenberdze. W wielu regionach popularne są również bułeczki reformacyjne, czyli kwadratowe bułki drożdżowe z dżemem w środku. Dżem symbolizuje różę Lutra, którą reformator zdobił swoje pisma. Bardziej popularny w regionie Drezna i Vogtland jest chleb reformacyjny – rodzaj strucli z dżemem morelowym i kremem.
Lepiej razem niż osobno
Świat chrześcijan jest bardzo zróżnicowany. Niezależnie od tego, jak ktoś przeżywa swoją wiarę i którą interpretację uznaje za prawdziwą, jedno pozostaje pewne: nasz Zbawiciel chce, aby jego uczniowie trzymali się razem i wspólnie stawiali czoła wyzwaniom współczesności. W tym ekumenicznym duchu życzę również ja, jako katolik, wszystkim protestantom spokojnego Święta Reformacji!
Tekst: Marcin Langner
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RP.